नेपालका भाशाभाशि

 भाषाभाषी

दुई वा सोभन्दा बढी पक्षहरूवीच सम्पर्क स्थापित गर्ने माध्यम नै भाषा हो । जसको सहायताले आफ्ना कुराहरू अर्को  पक्षलाई बुझाउन सकिन्छ । नेपाल बहुभाषी देश हो । नेपालको संविधान, २०७२ ले नेपालमा बोलिने सबै मातृभाषाहरूलाई राष्ट्रभाषाको मान्यता दिएको छ । नेपाली भाषा सरकारी कामकाजको भाषा हो  । नेपालमा विभिन्न जातजाति समुदायले छुट्टा–छुट्टै भाषा बोल्दछन् । त्यस्ता भाषाहरू ४ भाषा परिवारमा वर्गीकृत गरिएको हुन्छ । जुन निम्न छन्, 

क)  भारोपेली भाषा परिवार  

ख)  चिनीया तिब्बती/भोट बर्मेली भाषा परिवार 

ग)  द्रबिड भाषा परिवार 

घ) आग्नेयाली भाषा परिवार 

 

क)  भारोपेली भाषा परिवार 

• यो संसारमा सबैभन्दा बढी फैलिएको र बोलिने भाषा परिवार हो  ।

• भारतदेखि युरोपसम्म बोलिने भएकाले भारतेली र युरोपेली दुई शब्दबाट भारोपेली शब्दको प्रचलन भएको मानिन्छ  ।

• संसारका प्रशिद्ध भाषाहरू अंग्रेजी, फ्रेन्च, हिन्दी, मिस्रियन आदि यसै परिवारभित्र पर्दछन्  । 

• नेपालमा सबैभन्दा बढी जनसंख्याले बोल्ने भारोपेली परिवारको भाषा नेपाली हो । नेपालमा भारोपेली भाषा परिवारका नेपाली लगायत अन्य धेरै भाषाहरू रहेका छन् । जस्तैः नेपाली, मैथिली, भोजपुरी, थारू, दनुवारी, माझी, कुमाले/दरै, अवधि, बोडे, राजवंशी आदि  । 

 

ख)  चिनीया तिब्बती/भोट बर्मेली भाषा परिवार 

• विश्वमा भारोपेली परिवारपछि सबैभन्दा बढी बोलिने भाषा परिवार भोटबर्मेली भाषा परिवार हो  ।

• यसलाई मंगोल मूलका जातिको भाषा पनि भनिन्छ  । 

• नेपालमा बोलिने भाटेबमर्लेी परिवारका भाषाहरूमा तामाङ, शपोर्, गरुङ, मगर, राइर्, लिम्बु, नवोर, थकाली, सनुवुार, भोटे, चपोङ, थामी, धिमाल, पहरे, जिरेली, लाप्चे, मेचे, तिब्बते र खालिङ आदि हुन्  । 

 

ग)  द्रबिड भाषा परिवार 

• द्रबिड जातिले बोल्ने सम्पूर्ण भाषा समूहलाई द्रबिड भाषा परिवार भनिन्छ  ।

• यस अन्तर्गतका भाषाहरू बोल्ने मानिसहरुमा सबैभन्दा बढी मानिसहरू भारतमा छन्  । 

• नेपालमा द्रबिड परिवार अन्तर्गत झाँगड भाषा बोलिन्छ  ।

 

 घ)  आग्नेली भाषा परिवार वा आग्नेय भाषा परिवार 

• आग्नेय परिवारभित्र एउटा मात्र भाषा सतार (सन्थाल) पर्दछ  । 

• सतार भाषाको मुख्य थलो मानिने भारतका आसाम, बंगाल र बिहार जस्ता ठाउँहरूमा आग्नेय परिवार अन्तर्गतको सतार भाषा बोल्ने जातिको बसोबास रहेको पाइन्छ  । 

• नेपालमा आग्नेली भाषा परिवार अन्तगर्तको सतार भाषा पूर्वी तरार्इमा बस्ने सतार जातिले बालेको  पाइन्छ । 

 

११ औं राष्ट्रिय जनगणना, २०६८ अनुसार मातृभाषाका आधारमा धेरै जनसंख्या रहेका प्रमुख मातृभाषीहरू

 

 

नेपालमा बोलिने मुख्य भाषाहरू (राष्ट्रिय जनगणना २०६८ अनुसार)

 

विश्वका प्रमुख भाषाहरूको वर्णमाला संख्या

 

 

वस्तुगत प्रश्नोत्तर 

 

– जनगणना २०६८ अनुसार नेपालमा कतिवटा भाषाहरू बोलिन्छन् ?

१२३ भाषा (२०७२, लो.से.आ.) 

 

– मैथिली भाषाको विकास कुन समयमा भएको मानिन्छ ?

डोय राज्यकालमा 

 

– नेपाली भाषाको प्राचीनकाल जसलाई अभिलेख काल भनेर पनि चिनिन्छ कति समयको अवधिलाई मानिन्छ ?

११ औं देखि १५ औं शताब्दीसम्म

 

– नेपाली भाषाको मध्यकाल भन्नाले कुन समयलाई बुझिन्छ ? 

क) २२ से २४ से राज्यको उदयदेखि नेपाल एकीकरण पूर्वसम्म 

ख) १६ देखि १८ औ‌ं शताब्दीसम्मको अवधि  

ग) दुवै हुन् 

 

– नेपाली भाषाको आधुनिक काल कुनलाई मानिन्छ ?

वि.सं. १९५८ देखि हालसम्म 

 

– नेपालमा बोलिने भोजपुरी, ताजपुरीया, दनुवारी, कुमाल, दरै, थारु, अवधि, वोटे जस्ता भाषाहरू कुन भाषा परिवार अन्तर्गत पर्दछन् ?

भारोपेली  

 

– नेपालमा कुन भाषिकाले मानक भाषाका  रूपमा मान्यता पाएको छ ?

पूर्वेली नेपाली भाषिका 

 

– नेपाली भाषा भारतको संविधानको कति औं अनुसूचीमा सूचीकृत भएको छ ?

आठौं अनुसूची 

 

– झँगड भाषा कुन भाषिक परिवार भित्र पर्दछ ?

द्रबिड

 

– विभिन्न स्थानहरूमा फरक फरक तरिकाले बोलिने भाषालाई के भनिन्छ ?

भाषिका 

 

– नेपालमा सबैभन्दा थोरै जनाले बोल्ने मातृभाषी कुन हो ?

नागमेसे (५ जना) 

 

– सन्थाल भाषा कुन भाषा परिवारमा पर्दछ ?

आग्नेय

 

– संसारमा सबैभन्दा बढी फैलिएको भाषा परिवार कुन हो ?

भारोपेली 

 

– नेपालका कति वटा जिल्लाहरू नेपाली भाषा भाषीहरूको संख्या प्रथम  स्थानमा छ ?

५४ जिल्ला 

 

– नेपाली भाषाको जन्म कहाँबाट भएको मानिन्छ ?

कर्णाली प्रदेशको सिंजा प्रान्तबाट 

 

– नेवार भाषाको लिपिलाईके भनिन्छ ?

रञ्जना 

 

– नेपालमा वोलिने विभिन्न भाषालाईकति भागमा विभाजन गरिएको छ ?

४ 

 

– नेपाली भाषालाईराज भाषाको रूपमा प्रयोग गर्ने पहिलो व्यक्ति को हुन् ?

नागराज 

 

– सतार अर्थात सन्थाल भाषा कुन भाषा परिवार अन्तर्गत पर्दछ ?

आग्नेय

 

– वाटुलो अनुहार, थेप्चो नाक भएका मंगोल मूलका मानिसहरूले वोल्ने भाषा कुन भाषा परिवार अन्तर्गत पर्दछ ?

भोटवर्मेली 

 

– नेपाली भाषालाई कुन लिपिमा लेखिन्छ ?

देबनागरिक 

 

– नेपाली भाषाको जननी भाषा कुन हो ?

संस्कृत 

 

– नेपाली भाषाको व्याकरण लेखनमा कलम चलाउने प्रथम विदेशी विद्वान को हुन् ?

जे.ए एटन 

 

– जयपृथ्वी वहादुर सिंहद्वारा लिखित नेपालमै प्रकाशित भएको पहिलो व्याकरण कुन हो ?

प्राकृत व्याकरण 

 

– नेपालको राष्ट्र भाषा भन्नाले केलाईबुझउँछ ?

नेपालमा वोलिने सबै मातृभाषा  

 

– लिम्बु भाषाको लिपिलाई के भनिन्छ ?

सिरिजंगा 

 

– जोडा मिलाउनुहोस् : (२०७३, लो.से.आ) 

1. देउनिया  a. द्रविड 

2.  राउटे      b. भोट बर्मेली 

3. थकाली   c. राजवंशी 

4.  झाँगड    d. उन्नत 

उत्तरः 1-c, 2-b, 3-d, 4-a 

 

– हालसम्मको नेपाली भाषाको सबैभन्दा ठूलो शव्दकोश कुन हो ?

नेपाली शव्दसागर 

 

– कागते भाषा बोल्ने वासिन्दा नेपालको कुन ठाउँमा रहेका छन् ?

सिन्धुपाल्चोक 

 

– मैथिली भाषाको लिपिलाईतिरहुता लिपि भनिन्छ भने, ब्राहमी लिपि कुन भाषाको लिपि हो ?

पाली 

 

– सतार जातिले वोल्ने भाषालाईके भनिन्छ ?

मुण्डा   

 

– भारोपेली भाषा परिवारमा कति वर्गमा विभाजन गर्ने गरिन्छ ?

२ वर्ग (शतम र केन्तुम ) 

 

– भारोपेली भाषा परिवारमा हाल विद्यमान कति शाखा छन् ?

८ शाखा

 

– नेपाली भाषालाई भारतले कहिले संवैधानिक मान्यता दिएको थियो ?

२०४९ भाद्र ४ 

 

– तामाङ्ग भाषाको लिपि कुन हो ?

तामयिक

 

– खडिया भाषा कुन भाषा परिवार भित्र पर्दछ ?

आग्नेय परिवार

 

– नेपालका मध्य तराईका जिल्लाहरूमा छरिएर बसेका उराउहरूले बोल्ने भाषालाई के भनिन्छ ?  

क) उराउ

ख) धाँगड 

ग) झागड

घ) माथिका सबै 

 

– विश्वमा सबैभन्दा धेरै व्यक्तिले बोल्ने भाषा कुन हो ?

चाइनिज मन्दरिन

 

– जापानी भाषाको प्रचलित लिपि कुन हो ? 

क) खाञ्जी 

ख) हिराकाना

ग)    नाकाकाना

घ) माथिका सबै